Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας

ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ

Το παρόν κείμενο πολιτικής εξετάζει τη σημασία του δικαιώματος στην πολιτική συμμετοχή για τα άτομα με αναπηρία. Η συγγραφή του βασίστηκε σε βιβλιογραφική επισκόπηση της σύγχρονης αρθρογραφίας σχετικά με το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην πολιτική ζωή, σε εθνική και διεθνή νομοθεσία που κατοχυρώνει το δικαίωμα των πολιτών, με ή χωρίς αναπηρία, στην πολιτική ζωή, καθώς και σε εκθέσεις φορέων που επικεντρώνονται στη μελέτη της πολιτικής συμμετοχής και ιδιαίτερα των εμποδίων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία. Ο σκοπός του κειμένου είναι διπλός. Από τη μια μεριά να αναδείξει τη σημασία που έχει για τα άτομα με αναπηρία το δικαίωμα στην πολιτική συμμετοχή και να επισημαίνει τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στην προσπάθεια τους να απολαύσουν το εν λόγω δικαίωμα, και από την άλλη να προτείνει συγκεκριμένα μέτρα και εναλλακτικούς τρόπους για να εξασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση τους στην πολιτική και δημόσια ζωή της χώρας.

Το κείμενο αποτελείται από τέσσερις (4) ενότητες. Η πρώτη ενότητα εξετάζει τη σημασία της συμμετοχής των πολιτών στα πολιτικά δρώμενα των σύγχρονων δημοκρατικών κοινωνιών, και στη συνέχεια επικεντρώνεται στο πώς το διεθνές δίκαιο για τα δικαιώματα του ανθρώπου αποτυπώνει τη σημασία των πολιτικών δικαιωμάτων σε μία σειρά Συμβάσεων που έχουν υιοθετηθεί από το Γενικό Συμβούλιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, και έχουν κυρωθεί από την Ελλάδα, με κορυφαία στιγμή, σε ό,τι αφορά τα άτομα με αναπηρία, τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Τέλος, γίνεται αναφορά στο πώς το δικαίωμα στην πολιτική συμμετοχή για τα άτομα με αναπηρία έχει κατοχυρωθεί θεσμικά στο ελληνικό νομικό πλαίσιο.

Στη δεύτερη ενότητα το κείμενο επικεντρώνεται στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία προκειμένου να απολαύσουν το δικαίωμά τους στην πολιτική συμμετοχή. Μέσα από μια ταξινόμηση με βάση τα διάφορα εμπόδια, ο σκοπός αυτής της ενότητας είναι να αναδείξει τις πολλαπλές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία για την άσκηση του δικαιώματος στην πολιτική συμμετοχή.

Η τρίτη ενότητα εστιάζει στην παρουσίαση κάποιων εναλλακτικών λύσεων που μπορούν να θεωρηθούν καλές πρακτικές και χρησιμοποιούνται σε άλλες χώρες, η υιοθέτηση των οποίων θα πρέπει να εξεταστεί και στη χώρα μας.

Τέλος, η τέταρτη ενότητα καταλήγει συμπερασματικά στη διατύπωση συγκεκριμένων συστάσεων πολιτικής που στοχεύουν στην άρση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία σε σχέση με την απόλαυση του δικαιώματός τους στην πολιτική συμμετοχή.

Το άρθρο 24 της Σύμβασης κατοχυρώνει ρητώς το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία σε ισότιμη, ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, υπαγορεύοντας στα κράτη να δημιουργήσουν συμπεριληπτικά εκπαιδευτικά συστήματα. Η σταδιακή μετάβαση σε ένα «σχολείο για όλους» απαιτεί από τα κράτη να εκπονήσουν και να εφαρμόσουν εθνικά στρατηγικά σχέδια και σχέδια δράσης, στη βάση αξιόπιστων στατιστικών δεδομένων (όπως επιτάσσεται και από το άρθρο 31 της Σύμβασης), προκειμένου να σχεδιάσουν τεκμηριωμένες πολιτικές για την υλοποίηση των επιταγών της Σύμβασης. Η αντίληψη της εκπαίδευσης πρωτίστως ως δικαίωμα, επιφέρει συνέπειες όχι μόνο στη λειτουργία, την οργάνωση, τους στόχους και τις μεθόδους της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά και στις διαδικασίες παρακολούθησης και αξιολόγησής της.

Παραδοσιακά, τα συστήματα συλλογής εκπαιδευτικών δεδομένων εστίαζαν σε βασικούς δείκτες πρόσβασης/εισόδου στην εκπαίδευση (εγγραφές, παρακολούθηση, ολοκλήρωση εκπαίδευση) και σε δείκτες μαθησιακών αποτελεσμάτων αποκλειστικά σε σχέση με βασικές γνωστικές δεξιότητες. Αυτά τα συστήματα συλλογής δεδομένων αντανακλούν μια περιορισμένη αντίληψη για την εκπαίδευση και το σκοπό που αυτή υπηρετεί στην κοινωνία. Θεωρώντας τη συμπεριληπτική εκπαίδευση ως δικαίωμα, το οποίο θεμελιώνεται πρωτίστως στην αρχή της ισότητας, πρέπει να αποφασιστεί το είδος των στοιχείων που θα παρακολουθούνται διαχρονικά, ώστε, σύμφωνα με την προτροπή του Ainscow, να μετράμε πλέον αυτά που έχουν αξία (measure what we value), και όχι να δίνουμε αξία σε αυτά που μπορούμε να μετρήσουμε (value what we can measure).

Στο παρόν κείμενο παρουσιάζονται βασικές αρχές και κατευθύνσεις για τη συλλογή και επεξεργασία των αναγκαίων στατιστικών δεδομένων αναφορικά με την παρακολούθηση της εκπαίδευσης των ατόμων με αναπηρία σύμφωνα με τη δικαιωματική προσέγγιση, και προτείνονται γενικοί δείκτες κατά αντιστοιχία με το κανονιστικό περιεχόμενο του άρθρου 24 της Σύμβασης.

Το βιβλίο είναι διαθέσιμο προς λήψη (βλ. παρακάτω) σε διάφορες εναλλακτικές μορφές (προσβάσιμο Word, προσβάσιμο PDF, έκδοση LargePrint, ακουστική έκδοση MP3, κ.λπ.).

Επίσης, το βιβλίο είναι διαθέσιμο επιγραμμικά (online) και στην ελληνική νοηματική γλώσσα με υπότιτλους.

Έκδοση:
Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.)
Κεντρικά γραφεία: Ελ. Βενιζέλου 236, T.Κ. 163 41, Ηλιούπολη
Τηλ.210 9949837, e-mail: esaea@otenet.gr
www.esamea.gr, www.paratiritirioanapirias.gr 

Αθήνα, 2019

Η παρούσα έκδοση συγχρηματοδοτήθηκε από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό ταμείο) στο πλαίσιο της Πράξης «Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας» που εντάσσεται στους Άξονες Προτεραιότητας: 1 «Συστημικές Παρεμβάσεις των θεσμών της αγοράς εργασίας και της πρόνοιας», 4 «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας» και 5 «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση 2014-2020»

ISBN πρωτότυπης έκδοσης (έντυπο βιβλίο): 978-618-5124-14-4