~~~~~~~~~~~~~~ *** Σημειωσεις *** ~~~~~~~~~~~~~~ 1. Στο παρον εχουν αφαιρεθει τυχον εικονες, σχηματα, πινακες, κλπ. που περιλαμβανονται στην πρωτοτυπη εντυπη εκδοση και εχουν αντικατασταθει απο τις "εναλλακτικες περιγραφες" τους για μη βλεποντες. οταν μια εικονα, γραφημα, κ.λπ. παρεχεται και σε ξεχωριστο προσβασιμο αρχειο, π.χ. Excel, PowerPoint, κ.λπ., τοτε περιλαμβανεται και σχετικη παραπομπη στο παρον. 2. Αν μεσα στο κειμενο περιλαμβανονται παραπομπες με αριθμους σελιδων (π.χ. «βλεπε στη σελιδα 16»), αυτες αφορουν στη σελιδες του πρωτοτυπου εντυπου (βλ. μορφη Word και PDF). 3. Στο παρον περιλαμβανονται πληροφοριες σε σχεση με τη σελιδοποιηση του εγγραφου στην πρωτοτυπη εντυπη μορφη του. Οι αριθμοι της πρωτοτυπης σελιδοποιησης ειναι σε { }, δηλ. μεσα σε αγκιστρα, π.χ. «{σελιδα 20}». 4. Στο παρον περιλαμβανονται πληροφοριες σε σχεση με τη δομη του εγγραφου. Με ετικετες σε [ ], δηλ. μεσα σε αγκυλες, επισημαινεται η εναρξη καθε κεφαλαιου (π.χ. «[Κεφαλαιο] 5»), ενοτητας (π.χ. «[Ενοτητα] 5.1»), υποενοτητας (π.χ. «[Υποενοτητα] 5.1.2») και παραγραφου (π.χ. «[Παραγραφος] 5.1.2.3»). Επισης, το τελος καθε ενοτητας οριζεται απο μια διπλη γραμμη και το τελος καθε υποενοτητας απο μονη γραμμη. 5.Τυχον υποσημειωσεις που περιλαμβανονται στην πρωτοτυπη εντυπη εκδοση, θα τις συναντησετε εδω μονο ως παραπομπες μεσα στο κειμενο και συγκεκριμενα σε [ ], δηλ. μεσα σε αγκυλες, π.χ. «[υποσημειωση 3]». Το περιεχομενο των υποσημειωσεων εχει μεταφερθει σε ξεχωριστο αρχειο, οπου ειναι συγκεντρωμενες, κατα αυξοντα αριθμο, ολες τις υποσημειωσεις του εγγραφου. ~~~~~~~~~~~~~~ *** Εξωφυλλο *** ~~~~~~~~~~~~~~ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ [Λογοτυπο] Ε.Σ.Α.μεΑ. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ;... ΟΧΙ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ... Εμποδια για τα ατομα με αναπηρια - Προκλησεις για τη Δημοκρατια [Λογοτυπο] (αριστερα) Σημαια Ευρωπαικη ενωση Ευρωπαικο Κοινωνικο Ταμειο (κεντρο) Επιχειρησιακο Προγραμμα Αναπτυξη Ανθρωπινου Δυναμικου, Εκπαιδευση και Δια Βιου Μαθηση Ειδικη Υπηρεσια Διαχειρισης Με τη συγχρηματοδοτηση της Ελλαδας και της Ευρωπαικης ενωσης (δεξια) ΕΣΠΑ 2014-2020 αναπτυξη-εργασια-αλληλεγγυη [Τελος λογοτυπου]. ~~~~~~~~~~~~~~ *** Εσωφυλλο*** ~~~~~~~~~~~~~~ εκδοση: Εθνικη Συνομοσπονδια Ατομων με Αναπηρια (Ε.Σ.Α.μεΑ.) Κεντρικα γραφεια: Ελ. Βενιζελου 236, T.Κ. 163 41, Ηλιουπολη Τηλ.210 9949837, e-mail: esaea@otenet.gr, www.esamea.gr, www.paratiritirioanapirias.gr Αθηνα, 2019 Η παρουσα εκδοση συγχρηματοδοτηθηκε απο την Ελλαδα και την Ευρωπαικη ενωση (Ευρωπαικο Κοινωνικο ταμειο) στο πλαισιο της Πραξης «Παρατηρητηριο Θεματων Αναπηριας» που εντασσεται στους αξονες Προτεραιοτητας: 1 «Συστημικες Παρεμβασεις των θεσμων της αγορας εργασιας και της προνοιας», 4 «Αναπτυξη Ανθρωπινου Δυναμικου στην Περιφερεια Στερεας Ελλαδας» και 5 «Αναπτυξη Ανθρωπινου Δυναμικου στην Περιφερεια Νοτιου Αιγαιου» του Επιχειρησιακου Προγραμματος «Αναπτυξη Ανθρωπινου Δυναμικου, Εκπαιδευση και Δια Βιου Μαθηση 2014-2020» ISBN πρωτοτυπης εκδοσης (εντυπο βιβλιο): 978-618-5124-14-4 Επιμελεια εντυπου: Κοι.Σ.Π.Ε. ΑΘΗΝΩΝ «Η ΕΙΚΟΝΑ» Μεσογειων 154, Αθηνα 11527 Τηλ.: 210 7473951, Fax: 210 7474072 e-mail: koispeeikona@outlook.com.gr Παραγωγη εκδοσης Απλου Κειμενου TXT (simple text): ΙΝFALIA PC ΒΕΠΕ Θεσσαλονικης (κτιριο Γ2), Πυλαια 55535 Τηλ.: 2310 365180, e-mail: info@infalia.com Ιστοσελιδα: www.infalia.com ~~~~~~~~~~~~~~ *** Περιεχομενα *** ~~~~~~~~~~~~~~ Προλογος Προεδρου Ε.Σ.Α.μεΑ. {σελιδα 2} Επιτελικη Συνοψη {σελιδα 3} 1 Η σημασια και το πλαισιο του ζητηματος {σελιδα 4} 1.1 Δημοκρατια και πολιτικη συμμετοχη {σελιδα 4} 1.2 Το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη υπο το πρισμα της Συμβασης των ΗΕ για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες {σελιδα 5} 1.3 Το ελληνικο νομικο πλαισιο και η πολιτικη συμμετοχη των ατομων με αναπηρια {σελιδα 7} 1.3.1 Το δικαιωμα του εκλεγειν {σελιδα 8} 1.3.2 Το δικαιωμα του εκλεγεσθαι {σελιδα 9} 1.3.3 Συμμετοχη στο χειρισμο δημοσιων υποθεσεων {σελιδα 9} 1.3.4 Πολιτικη συμμετοχη και προσβαση στην πληροφορια {σελιδα 10} 2 Εστιαζοντας στα εμποδια που αποτρεπουν την ενεργο συμμετοχη των ατομων με αναπηρια στην πολιτικη ζωη {σελιδα 10} 2.1 Στερηση της δικαιοπρακτικης ικανοτητας των ατομων με νοητικη η/και ψυχοκοινωνικη αναπηρια {σελιδα 11} 2.2 Γυναικες με αναπηρια και πολιτικη συμμετοχη {σελιδα 12} 2.3 Τα εμποδια των ατομων με αναπηρια που διαβιουν σε ιδρυματα κλειστου τυπου η των πολιτων που νοσηλευονται κατα τη διαρκεια διεξαγωγης των εκλογων {σελιδα 13} 2.4 Προσβασιμοτητα εκλογικων κεντρων {σελιδα 13} 2.5 Προσβασιμοτητα εκλογικου υλικου {σελιδα 14} 2.6 ελλειψη επαρκους εκπαιδευσης των μελων των εφορευτικων επιτροπων για τα δικαιωματα των ατομων με αναπηρια {σελιδα 14} 2.7 Το δικαιωμα του εκλεγεσθαι και τα εμποδια που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια {σελιδα 15} 2.8 Προσβαση στη πληροφορια {σελιδα 15} 2.9 Πολιτικα κομματα, ατομα με αναπηρια και προσβαση στην πληροφορια {σελιδα 16} 3 Οι «εναλλακτικες» λυσεις {σελιδα 17} 3.1 Ψηφοφορια μεσω ταχυδρομειου {σελιδα 18} 3.2 Ψηφοφορια μεσω φορητης καλπης {σελιδα 18} 3.3 Ψηφος μεσω αντιπροσωπου (proxy) {σελιδα 19} 3.4 Ψηφοδελτιο σε Braille {σελιδα 19} 3.5 Πληροφοριες σχετικα με την εκλογικη διαδικασια σε προσβασιμες, εναλλακτικες μορφες επικοινωνιας {σελιδα 19} 4 Συστασεις {σελιδα 19} {σελιδα 1} ~~~~~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ *** Προλογος Προεδρου Ε.Σ.Α.μεΑ. *** ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ (Φωτογραφια του Ιωαννη Βαρδακαστανη, Προεδρου της Ε.Σ.Α.μεΑ.) Το αναπηρικο κινημα, παρα τα εμποδια και τους αποκλεισμους, εχει με τους αγωνες του διεκδικησει και συνεχιζει να διεκδικει το δικαιωμα της ενεργους συμμετοχης των ατομων με αναπηρια στην πολιτικη ζωη της χωρας. αλλωστε βασικη αρχη της Δημοκρατιας ειναι η ενεργος συμμετοχη ολων των πολιτων στην πολιτικη και δημοσια ζωη. Σε οτι αφορα τα ατομα με αναπηρια, το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη αποκταει ιδιαιτερα βαρυνουσα σημασια, γιατι μεσω αυτου μας δινεται ευκαιρια να αντιμετωπισουμε τον κοινωνικο αποκλεισμο, εχοντας λογο σε αποφασεις που επηρεαζουν αμεσα η εμμεσα τη ζωη μας. Η αρση των εμποδιων που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια στην απολαυση του δικαιωματος στη πολιτικη συμμετοχη αλλα και η συνεχης πληροφορηση και ευαισθητοποιηση για τη σημασια της, ειναι πρωταρχικης σημασιας για το αναπηρικο κινημα. Για το λογο αυτο απαιτουνται αμεσες δρασεις της Πολιτειας σε συνεργασια με τον αναπηρικο κινημα που θα στοχευουν στην ενθαρρυνση της συμμετοχης των ατομων με αναπηρια στα πολιτικα δρωμενα της χωρας. Απαιτουνται αμεσες δρασεις για την εξαλειψη των εμποδιων προσβασιμοτητας που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια στην ασκηση του δικαιωματος ψηφου, οπως ειναι η χρηση ‘εναλλακτικων’ μεθοδων ψηφοφοριας, αλλα και η εξεταση αλλων καλων πρακτικων απο χωρες του εξωτερικου, οπως αυτες που παρουσιαζονται στο παρον κειμενο. Το παρον κειμενο αποτελει μερος μια σειρας πεντε (5) Κειμενων Πολιτικης που εκπονηθηκαν στο πλαισιο του Π.Ε 3 «Μοναδα Τεκμηριωσης» του Υποεργου 1 «Σχεδιασμος και Λειτουργια του Παρατηρητηριου Θεματων Αναπηριας» της Πραξης «Παρατηρητηριο Θεματων Αναπηριας» του Επιχειρησιακου Προγραμματος «Αναπτυξη Ανθρωπινου Δυναμικου, Εκπαιδευση και Δια Βιου Μαθηση 2014-2020», με συγχρηματοδοτηση απο την Ελλαδα και απο το Ευρωπαικο Κοινωνικο Ταμειο. Η Εθνικη Συνομοσπονδια Ατομων με Αναπηρια (Ε.Σ.Α.μεΑ.) με το κειμενο αυτο παρεχει ενα γενικο πλαισιο κατευθυνσεων και οδηγιων για την αρση των εμποδιων που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια στην πολιτικη ζωη της χωρας, στη βαση της επιστημονικης αναλυσης της υφισταμενης καταστασης, αλλα και μεσω της αναδειξης των μακροχρονιων προβληματων και των διαχρονικων αιτηματων του αναπηρικου κινηματος που εχει αναδειξει η Ε.Σ.Α.μεΑ. στην πολυετη δραση της. Ελπιζουμε το κειμενο αυτο να αποτελεσει εναυσμα ωστε η ελληνικη Πολιτεια να λαβει ολα τα αναγκαια μετρα προκειμενου να αρει τα εμποδια που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια στην πολιτικη ζωη της χωρας οπως προβλεπεται τοσο απο το Συνταγμα της χωρα οσο και απο τη Συμβαση των Ηνωμενων Εθνων για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες. Το δικαιωμα στην πολιτικη ζωη της χωρας ειναι βασικη αρχη της Δημοκρατιας, συνεπως και ατομα με αναπηρια πρεπει να απολαυσουν αυτο δικαιωμα! Ιωαννης Βαρδακαστανης Προεδρος Εθνικης Συνομοσπονδιας Ατομων με Αναπηρια (Ε.Σ.Α.μεΑ.) {σελιδα 2} ~~~~~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ *** ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Το παρον κειμενο πολιτικης εξεταζει τη σημασια του δικαιωματος στην πολιτικη συμμετοχη για τα ατομα με αναπηρια. Η συγγραφη του βασιστηκε σε βιβλιογραφικη επισκοπηση της συγχρονης αρθρογραφιας σχετικα με το δικαιωμα των ατομων με αναπηρια στην πολιτικη ζωη, σε εθνικη και διεθνη νομοθεσια που κατοχυρωνει το δικαιωμα των πολιτων, με η χωρις αναπηρια, στην πολιτικη ζωη, καθως και σε εκθεσεις φορεων που επικεντρωνονται στη μελετη της πολιτικης συμμετοχης και ιδιαιτερα των εμποδιων που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια. Ο σκοπος του κειμενου ειναι διπλος. Απο τη μια μερια να αναδειξει τη σημασια που εχει για τα ατομα με αναπηρια το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη και να επισημαινει τα εμποδια που αντιμετωπιζουν στην προσπαθεια τους να απολαυσουν το εν λογω δικαιωμα, και απο την αλλη να προτεινει συγκεκριμενα μετρα και εναλλακτικους τροπους για να εξασφαλιστει η ισοτιμη προσβαση τους στην πολιτικη και δημοσια ζωη της χωρας. Το κειμενο αποτελειται απο τεσσερις (4) ενοτητες. Η πρωτη ενοτητα εξεταζει τη σημασια της συμμετοχης των πολιτων στα πολιτικα δρωμενα των συγχρονων δημοκρατικων κοινωνιων, και στη συνεχεια επικεντρωνεται στο πως το διεθνες δικαιο για τα δικαιωματα του ανθρωπου αποτυπωνει τη σημασια των πολιτικων δικαιωματων σε μια σειρα Συμβασεων που εχουν υιοθετηθει απο το Γενικο Συμβουλιο του Οργανισμου Ηνωμενων Εθνων, και εχουν κυρωθει απο την Ελλαδα, με κορυφαια στιγμη, σε ο,τι αφορα τα ατομα με αναπηρια, τη Συμβαση για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες. Τελος, γινεται αναφορα στο πως το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη για τα ατομα με αναπηρια εχει κατοχυρωθει θεσμικα στο ελληνικο νομικο πλαισιο. Στη δευτερη ενοτητα το κειμενο επικεντρωνεται στα εμποδια που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια προκειμενου να απολαυσουν το δικαιωμα τους στην πολιτικη συμμετοχη. Μεσα απο μια ταξινομηση με βαση τα διαφορα εμποδια, ο σκοπος αυτης της ενοτητας ειναι να αναδειξει τις πολλαπλες προκλησεις που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια για την ασκηση του δικαιωματος στην πολιτικη συμμετοχη. Η τριτη ενοτητα εστιαζει στην παρουσιαση καποιων εναλλακτικων λυσεων που μπορουν να θεωρηθουν καλες πρακτικες και χρησιμοποιουνται σε αλλες χωρες, η υιοθετηση των οποιων θα πρεπει να εξεταστει και στη χωρα μας. Τελος, η τεταρτη ενοτητα καταληγει συμπερασματικα στη διατυπωση συγκεκριμενων συστασεων πολιτικης που στοχευουν στην αρση των εμποδιων που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια σε σχεση με την απολαυση του δικαιωματος τους στην πολιτικη συμμετοχη. {σελιδα 3} ~~~~~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ *** ~~~~~~~~~~~~~~~ 1. Η σημασια και το πλαισιο του ζητηματος 1.1 Δημοκρατια και πολιτικη συμμετοχη Μια απο τις βασικες αρχες της δημοκρατιας ειναι η συμμετοχη. Επομενως, το δικαιωμα της ενεργους συμμετοχης στην πολιτικη και δημοσια ζωη αποτελει ουσιαστικο στοιχειο για καθε πολιτη. Το να εισαι ‘πολιτης’ σημαινει να απολαμβανεις τα πολιτικα δικαιωματα σου. Συμφωνα με τον ορισμο των πολιτικων δικαιωματων: [Πλαισιο κειμενου]. «Τα πολιτικα δικαιωματα ειναι τα δικαιωματα που ασκουνται στο σχηματισμο και τη διοικηση μιας κυβερνησης. Απονεμονται στον πολιτη απο το Συνταγμα της Χωρας. Αυτα τα δικαιωματα δινουν στον πολιτη την εξουσια να συμμετεχει αμεσα η εμμεσα στη διοικηση. Τα πολιτικα δικαιωματα ειναι το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη. Η πολιτικη συμμετοχη μπορει να λαβει πολλες μορφες, η πιο αξιοσημειωτη μορφη ειναι το δικαιωμα ψηφου. Το δικαιωμα καλυπτει επισης το δικαιωμα συμμετοχης σε ενα πολιτικο κομμα, το δικαιωμα του εκλεγεσθαι, το δικαιωμα συμμετοχης σε μια διαδηλωση, και στην ελευθερια του συνεταιριζεσθαι.» [βλ. υποσημειωση 1] [Τελος πλαισιου]. Ωστοσο, η συμμετοχη των πολιτων στην πολιτικη και δημοσια ζωη, δυστυχως, δε μπορει να θεωρηθει δεδομενη. Για παραδειγμα, φερνοντας στο μυαλο το προσφατο παρελθον, και συγκεκριμενα τα τελη του 19ου αιωνα και τις αρχες του 20ου αιωνα, οι φωνες των φεμινιστικων και πολιτικων ακτιβιστριων και ακτιβιστων, πρωτα στο Ηνωμενο Βασιλειο και σταδιακα σε αλλες χωρες του κοσμου [βλ. υποσημειωση 2], οπως και στην Ελλαδα [βλ. υποσημειωση 3], εφερε στην επιφανεια το πως οι γυναικες ειχαν στερηθει το δικαιωμα ψηφου λογω της ταυτοτητας τους ως γυναικας. Οι αγωνες του φεμινιστικου κινηματος, και ιδιαιτερα του γυναικειου κινηματος, γνωστου ως ‘σουφραζετες’ [βλ. υποσημειωση 4], για το δικαιωμα ψηφου σε ιση βαση με τους ανδρες, εδειξε οτι ολες οι κοινωνικες ομαδες δεν απολαμβανουν εξισου το δικαιωμα τους στην πολιτικη συμμετοχη. Απο τα μεσα του 20ου αιωνα, το δικαιο των ανθρωπινων δικαιωματων, μεσω της Οικουμενικης Διακηρυξης των Δικαιωματων του Ανθρωπου (UDHR) εχει τονισει τη σημασια του δικαιωματος στην πολιτικη συμμετοχη. Πιο συγκεκριμενα, συμφωνα με το αρθρο 21 της Διακηρυξης [βλ. υποσημειωση 5]: 1. Καθενας εχει το δικαιωμα να συμμετεχει στη διακυβερνηση της χωρας του, αμεσα η εμμεσα, με αντιπροσωπους ελευθερα εκλεγμενους. 2. Καθενας εχει το δικαιωμα να γινεται δεκτος, υπο ισους ορους, στις δημοσιες υπηρεσιες της χωρας του. 3. Η λαικη θεληση ειναι το θεμελιο της κρατικης εξουσιας. Η θεληση αυτη πρεπει να εκφραζεται με τιμιες εκλογες, οι οποιες πρεπει να διεξαγονται περιοδικα, με καθολικη, ιση και μυστικη ψηφοφορια, η με αντιστοιχη διαδικασια που να εξασφαλιζει την ελευθερια της εκλογης. Μια δεκαετια αργοτερα, το 1966, το Γενικο Συμβουλιο των Ηνωμενων Εθνων υιοθετησε το Διεθνες Συμφωνο για τα Ατομικα και Πολιτικα Δικαιωματα, το οποιο στοχευει αποκλειστικα στη διασφαλιση των κοινωνικων και πολιτικων δικαιωματων. ετσι, συμφωνα με το αρθρο 25 του Συμφωνου [βλ. υποσημειωση 6]: {σελιδα 4} ~~~~~~~~~ [Πλαισιο κειμενου]. Καθε πολιτης εχει το δικαιωμα και τη δυνατοτητα χωρις καμια διακριση απο εκεινες που αναφερονται στο αρθρο 2 και χωρις υπερμετρους περιορισμους: (α) να συμμετεχει στην ασκηση δημοσιας εξουσιας ειτε αμεσα ειτε δια μεσου ελευθερα επιλεγμενων εκπροσωπων, (β) να εκλεγει και να εκλεγεται, κατα τη διαρκεια εκλογων περιοδικων, τιμιων, με καθολικη, ιση και μυστικη ψηφοφορια, που εξασφαλιζουν την ελευθερη εκφραση της βουλησης των ψηφοφορων, (γ) να εχει προσβαση, υπο γενικους ορους ισοτητας, στα δημοσια αξιωματα της χωρας του… [Τελος πλαισιου]. Το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη κατοχυρωνεται επισης, και σε πιο ειδικες συμβασεις των Ηνωμενων Εθνων για τα Ανθρωπινα Δικαιωματα. Ειδικοτερα, στο αρθρο 8 της Συμβασης για την Εξαλειψη ολων των Μορφων Διακρισεων κατα των Γυναικων (CEDAW) [βλ. υποσημειωση 7], στο αρθρο 5.γ της Διεθνους Συμβασης για την Εξαλειψη ολων των Μορφων Φυλετικων Διακρισεων (CERD) [βλ. υποσημειωση 8], και στο αρθρο 12 της Συμβασης για τα Δικαιωματα του Παιδιου (CRC) [βλ. υποσημειωση 9]. [Πινακας]. CEDAW, αρθρο 8: Τα Κρατη μελη λαμβανουν ολα τα καταλληλα μετρα ωστε οι γυναικες να εχουν, υπο ισους ορους με τους ανδρες και χωρις καμια διακριση, τη δυνατοτητα να εκπροσωπουν τη χωρα τους σε διεθνη κλιμακα και να συμμετεχουν στις εργασιες των διεθνων οργανισμων. CERD, αρθρο 5.γ: […] τα Κρατη μελη αναλαμβανουσι την υποχρεωσιν απαγορευσεως και εξαλειψεως της φυλετικης διακρισεως υπο πασας αυτης τας μορφας και οπως εγγυηθωσι το δικαιωμα εκαστου ισοτητος ενωπιον του νομου ανευ διακρισεως φυλης, χρωματος η εθνικης η εθνολογικης προελευσεως κυριως καθ’ οσον αφορα την απολαυσιν των κατωθι δικαιωματων γ. Των πολιτικων δικαιωματων, ιδια του δικαιωματος συμμετοχης εις εκλογας - του ψηφιζειν και ψηφιζεσθαι - κατα το παγκοσμιως ισχυον εν ισοτητι εκλογικον συστημα, του δικαιωματος συμμετοχης εις την κυβερνησιν ως και της διαχειρισεως των δημοσιων υποθεσεων επι παντος επιπεδου και του δικαιωματος της, επι ισοις οροις, ευπροσιτου ανοδου εις τα δημοσια λειτουργηματα. CRC, αρθρο 12: 1. Τα Συμβαλλομενα Κρατη εγγυωνται στο παιδι που εχει ικανοτητα διακρισης το δικαιωμα ελευθερης εκφρασης της γνωμης του σχετικα με οποιοδηποτε θεμα που το αφορα, λαμβανοντας υποψη τις αποψεις του παιδιου αναλογα με την ηλικια του και το βαθμο ωριμοτητας του. 2. Για τον σκοπο αυτο θα πρεπει ιδιως να δινεται στο παιδι η δυνατοτητα να ακουγεται σε οποιαδηποτε διοικητικη η δικαστικη διαδικασια που το αφορα, ειτε αμεσα ειτε μεσω ενος εκπροσωπου η ενος αρμοδιου οργανισμου, κατα τροπο συμβατο με τους διαδικαστικους κανονες της εθνικης νομοθεσιας. [Τελος Πινακα]. Παρα το καλα θεμελιωμενο διεθνες δικαιο για τα δικαιωματα του ανθρωπου που αρχισε να αναπτυσσεται απο τα μεσα του 20ου αιωνα, παρομοια εμποδια, με αυτα που αντιμετωπισαν στην ασκηση του δικαιωματος ψηφου οι γυναικες κατα την διαρκεια του 20ου αιωνα, αντιμετωπισαν και αντιμετωπιζουν ακομα και τα ατομα με αναπηρια, και ιδιαιτερα τα ατομα με νοητικες και ψυχοκοινωνικες αναπηριες. Στο ξεκινημα του 21ου αιωνα, ειτε λογω εμποδιων που εχουν να κανουν με την προσβασιμοτητα ειτε λογω του ειδους της αναπηριας τους, υπαρχουν ακομα και σημερα ατομα με αναπηρια που βιωνουν διακριση και αποκλειονται απο το υψιστο δημοκρατικο δικαιωμα. Λαμβανοντας υποψη τον υψηλο κινδυνο αποκλεισμου που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια σε διαφορα επιπεδα της καθημερινης τους ζωης, το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη ενεχει βαρυνουσα σημασια, αφου δινει την ευκαιρια στα ατομα αυτα να εχουν λογο σε αποφασεις που επηρεαζουν δραστικα τη ζωη τους. ------------------------------------- ------------------------------------- 1.2 Το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη υπο το πρισμα της Συμβασης των ΗΕ για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες Η σημασια της «συμμετοχης» και της «εμπλοκης» των ατομων με αναπηρια στην κοινωνικη, πολιτικη, οικονομικη και πολιτιστικη ζωη κατεχει κεντρικο ρολο στη Συμβαση των Ηνωμενων Εθνων για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες [βλ. υποσημειωση 10]. Εξαλλου, ενα απο τα ‘σημεια εκκινησης’ για τη δημιουργια της Συμβασης ηταν οτι, μεχρι προσφατα, τα ατομα με αναπηρια δεν αναγνωριζονταν ως κατοχοι ανθρωπινων δικαιωματων απο το υπαρχον διεθνες δικαιο για τα δικαιωματα του ανθρωπου. Αντιθετα, τα ατομα με αναπηρια, λογω της ισχυρης επιδρασης του φιλανθρωπικου και ιατρικου μοντελου, αντιμετωπιζονταν ως «αντικειμενα οικτου». Ωστοσο, ενω η Συμβαση για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες δεν προσεθεσε νεα δικαιωματα στα ηδη υπαρχοντα, αυτο που εκανε ηταν αφενος να τονισει οτι τα ατομα με αναπηρια ειναι φορεις δικαιωματων, οπως και τα ατομα χωρις αναπηρια, αφετερου να προσφερει μια νεα ερμηνεια των υφισταμενων δικαιωματων, προσαρμοσμενη στα ατομα με αναπηρια, καθως επισης και να εισαγαγει νεα εργαλεια και προσεγγισεις, οπως η προσβασιμοτητα, με σκοπο να διευκολυνει την προσβαση αλλα και να προωθησει τη συμμετοχη των ατομων με αναπηρια σε ολα τα πεδια ασκησης των δικαιωματων [βλ. υποσημειωση 11]. {σελιδα 5} ~~~~~~~~~ Σε ο,τι αφορα το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη, συμφωνα με τους Lord et al. η «[πολιτικη] συμμετοχη στο πλαισιο της Συμβασης εκτεινεται περαν της ψηφοφοριας και περιλαμβανει το δικαιωμα των ατομων με αναπηρια να συμμετεχουν στη διαδικασια ληψης αποφασεων σε ισοτιμη βαση με τους αλλους οπου τα συμφεροντα τους επηρεαζονται.» [βλ. υποσημειωση 12] [Πλαισιο κειμενου]. Συμβαση για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες αρθρο 29 – Συμμετοχη στην πολιτικη και δημοσια ζωη [βλ. υποσημειωση 13] Τα Συμβαλλομενα Κρατη εγγυωνται στα ατομα με αναπηριες πολιτικα δικαιωματα και την ευκαιρια να τα απολαμβανουν, σε ιση βαση με τους αλλους, και αναλαμβανουν: α) Να διασφαλιζουν οτι τα ατομα με αναπηριες μπορουν να συμμετεχουν, αποτελεσματικα και πληρως, στην πολιτικη και δημοσια ζωη, σε ιση βαση με τους αλλους, αμεσα η μεσω ελευθερα εκλεγμενων αντιπροσωπων τους, συμπεριλαμβανομενου και του δικαιωματος και της ευκαιριας, για τα ατομα με αναπηριες, να ψηφιζουν και να εκλεγονται, μεταξυ αλλων: I. Διασφαλιζοντας οτι οι διαδικασιες ψηφοφοριας, οι εγκαταστασεις και τα υλικα ειναι καταλληλες, προσβασιμες και ευκολες στην κατανοηση και χρηση, II. Προστατευοντας το δικαιωμα των ατομων με αναπηριες να ψηφιζουν με μυστικη ψηφοφορια σε εκλογες και δημοσια δημοψηφισματα, χωρις εκφοβισμο, και να θετουν υποψηφιοτητα στις εκλογες, να κατεχουν αποτελεσματικα αξιωματα και να ασκουν ολα τα δημοσια λειτουργηματα, σε ολα τα επιπεδα της κυβερνησης, διευκολυνοντας τη χρηση των υποβοηθητικων και νεων τεχνολογιων, οπου αυτο απαιτειται, III. Εγγυωμενα την ελευθερη εκφραση της βουλησης των ατομων με αναπηριες, ως ψηφοφορων και, για το σκοπο αυτο, οπου ειναι απαραιτητο, μετα απο αιτημα τους, να επιτρεπουν τη βοηθεια κατα την ψηφοφορια, απο ενα προσωπο της επιλογης τους β) Να προαγουν ενεργα ενα περιβαλλον, στο οποιο τα ατομα με αναπηριες μπορουν αποτελεσματικα και πληρως να συμμετεχουν στο χειρισμο των δημοσιων υποθεσεων, χωρις διακρισεις και σε ιση βαση με τους αλλους και να ενθαρρυνουν τη συμμετοχη τους στις δημοσιες υποθεσεις, συμπεριλαμβανομενης και: I. Της συμμετοχης τους σε μη-κυβερνητικες οργανωσεις και σε ενωσεις που ενδιαφερονται για τη δημοσια και πολιτικη ζωη της χωρας και στις δραστηριοτητες και τη διοικηση των πολιτικων κομματων, II. Της ιδρυσης και συμμετοχης σε οργανωσεις ατομων με αναπηριες, για να αντιπροσωπευουν τα ατομα με αναπηριες σε διεθνες, εθνικο, περιφερειακο και τοπικο επιπεδο. [Τελος πλαισιου]. {σελιδα 6} ~~~~~~~~~ Η Συμβαση οχι μονο κατοχυρωνει το δικαιωμα της πολιτικης συμμετοχης, αλλα παρεχει και συγκεκριμενες κατευθυνσεις για τον τροπο με τον οποιο θα πρεπει αυτη να επιτευχθει. Ειδικοτερα το αρθρο 29 απαιτει απο τα κρατη να εξασφαλισουν την ανεμποδιστη συμμετοχη ολων στις διαδικασιες ψηφοφοριας μεσω καταλληλων και προσβασιμων εγκαταστασεων και εκλογικου υλικου, και επιτασσει: τη χρηση βοηθητικων τεχνολογιων και νεων τεχνολογιων οταν ειναι σκοπιμο να χρησιμοποιηθουν για την ενισχυση της συμμετοχης των ατομων με αναπηρια στην πολιτικη ζωη, τη διασφαλιση της μυστικοτητας της ψηφου, την ελευθερη εκφραση της βουλησης των ατομων με αναπηρια, το δικαιωμα των ατομων με αναπηρια να επιλεγουν τη βοηθεια που θελουν κατα τη διαρκεια της εκλογικης διαδικασιας. Υπο την δικαιωματικη οπτικη, το δικαιωμα στη πολιτικη ζωη βρισκεται σε αλληλεξαρτηση με αλλα δικαιωματα και αρχες της Συμβασης, και ειδικοτερα συνδεεται με την προσβασιμοτητα (αρθρο 9), την ισοτιμη αναγνωριση ενωπιον του νομου (αρθρο 12) και την προσβαση στη πληροφορια (αρθρο 21). Η μη αναγνωριση του δικαιωματος ψηφου για καποιες κατηγοριες ατομων με αναπηρια, η ελλειψη προσβασιμοτητας στο εκλογικο υλικο η/και τα εκλογικα τμηματα, η μη διασφαλιση συνθηκων προσβασης σε εκδηλωσεις των πολιτικων κομματων και στα προεκλογικα τους προγραμματα, η σε πολιτικες συζητησεις, αποτελουν σοβαρα εμποδια που τα ατομα με αναπηρια εξακολουθουν να αντιμετωπιζουν μεχρι και σημερα. Πιο αναλυτικα, το αρθρο 9 της Συμβασης επικεντρωνεται στα εμποδια που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια κατα την αλληλεπιδραση τους με το φυσικο, δομημενο, ψηφιακο η/και ηλεκτρονικο περιβαλλον. Στην περιπτωση της πολιτικης συμμετοχης, τα εμποδια προσβασιμοτητας αφορουν στην προσβασιμοτητα των εκλογικων τμηματων, στα μεσα μαζικης μεταφορας που θελουν να χρησιμοποιησουν τα ατομα με αναπηρια για να πανε στα εκλογικα κεντρα, στις παρεχομενες πληροφοριες σχετικα με τις εκλογες, στο εκλογικο υλικο και ουτω καθεξης [βλ. υποσημειωση 14]. Το αρθρο 12 της Συμβασης επικεντρωνεται στην ισοτητα ενωπιων του νομου για τα ατομα με αναπηρια, και ειδικοτερα για τα ατομα με νοητικες η/και ψυχοκοινωνικες αναπηριες, διοτι, λογω της αναπηριας τους, διατρεχουν υψηλοτερο κινδυνο να μετατραπουν απο «υποκειμενα φορεις δικαιωματων», σε «αντικειμενα οικτου», στερουμενα ετσι της δικαιοπρακτικης τους ικανοτητας, η οποια συνδεεται στενα και με το δικαιωμα του εκλεγειν. Συμφωνα με το αρθρο 12, τα ατομα με αναπηρια εχουν το «δικαιωμα αναγνωρισης της προσωπικοτητας τους στο νομο» και να «απολαυουν την ικανοτητα για δικαιοπραξια σε ιση βαση με τους αλλους, σε ολες τις πτυχες της ζωης τους» [βλ. υποσημειωση 15]. Τελος, δεδομενου οτι η προσβαση στην πληροφορια πρεπει να θεωρηθει ως «κλειδι για τη δημοκρατια» [βλ. υποσημειωση 16], οσο μεγαλυτερη ειναι η προσβαση των ατομων με αναπηρια στην πληροφορια, τοσο περισσοτερο διευκολυνεται και ενισχυεται η πολιτικη τους συμμετοχη. ετσι, συμφωνα με το αρθρο 21, η προσβαση στην πληροφορια σχετικα με τις εκλογες, η προσβασιμοτητα των ιστοσελιδων των πολιτικων κομματων, η διαθεσιμοτητα των μεσων ενημερωσης, -π.χ., τηλεοπτικες εκπομπες πολιτικου ενδιαφεροντος, τηλεοπτικες εκπομπες σχετικα με τις εκλογες, πολιτικα ‘debates’- προσβασιμες ιστοσελιδες στις οποιες θα μπορουν τα ατομα με αναπηρια να εμπλεκονται ενεργα στη χαραξη πολιτικων, ειναι επισης μεσα που πρεπει να θεωρηθουν απαραιτητα για την ενισχυση της πολιτικης συμμετοχης των ατομων με αναπηρια [βλ. υποσημειωση 17]. ------------------------------------- ------------------------------------- 1.3 Το ελληνικο νομικο πλαισιο και η πολιτικη συμμετοχη των ατομων με αναπηρια Στην Ελλαδα, το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη ολων των πολιτων (με η χωρις αναπηρια) εχει εξασφαλιστει και προστατευθει μεσω ενος συνδυασμου αρκετων εθνικων και διεθνων νομικων πλαισιων που εχουν κυρωθει απο το ελληνικο κρατος. Ειδικοτερα, οσον αφορα τα διεθνη νομικα πλαισια, προκειται για την Οικουμενικη Διακηρυξη των Δικαιωματων του Ανθρωπου του ΟΗΕ (αρθρο 21), το Διεθνες Συμφωνο των Ηνωμενων Εθνων για τα Ατομικα και Πολιτικα Δικαιωματα (αρθρο 25), τη Συμβαση των Ηνωμενων Εθνων για την Εξαλειψη ολων των Μορφων Διακρισεων κατα των Γυναικων (αρθρο 8), τη Συμβαση των Ηνωμενων Εθνων για την Εξαλειψη καθε Μορφης Φυλετικων Διακρισεων (αρθρο 5), τη Συμβαση για τα Δικαιωματα του Παιδιου (αρθρο 12), τον αναθεωρημενο Ευρωπαικο Κοινωνικο Χαρτη (αρθρο 15) [βλ. υποσημειωση 18] και, οπως ηδη αναφερθηκε, τη Συμβαση των Ηνωμενων Εθνων για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες (αρθρο 29). {σελιδα 7} ~~~~~~~~~ Σε εθνικο επιπεδο, το Συνταγμα της Ελλαδας [βλ. υποσημειωση 19], στο αρθρο 5, παραγραφο 1, αναγνωριζει οτι: [Πλαισιο κειμενου]. «Καθενας εχει δικαιωμα να αναπτυσσει ελευθερα την προσωπικοτητα του και να συμμετεχει στην κοινωνικη, οικονομικη και πολιτικη ζωη της Χωρας, εφοσον δεν προσβαλλει τα δικαιωματα των αλλων και δεν παραβιαζει το Συνταγμα η τα χρηστα ηθη.» [Τελος πλαισιου]. Ωστοσο, συμφωνα με τον Αστικο Κωδικα, οι ελληνες πολιτες που βρισκονται σε καθεστως πληρους δικαστικης συμπαραστασης, δηλαδη ατομα με νοητικη η/και ψυχοκοινωνικη αναπηρια, δεν εχουν δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη [βλ. υποσημειωση 20]. Στο αρθρο 21, παραγραφος 6 του Συνταγματος της Ελλαδας, υπαρχει συγκεκριμενη αναφορα στα ατομα με αναπηρια και στο δικαιωμα τους να συμμετεχουν στην κοινωνικη, οικονομικη και πολιτικη ζωη της χωρας. ετσι, συμφωνα με το Συνταγμα [βλ. υποσημειωση 21]: [Πλαισιο κειμενου]. «Τα ατομα με αναπηρια εχουν δικαιωμα να απολαμβανουν μετρων που εξασφαλιζουν την αυτονομια, την επαγγελματικη ενταξη και τη συμμετοχη τους στην κοινωνικη, οικονομικη και πολιτικη ζωη της Χωρας.» [Τελος πλαισιου]. Επισης, θα πρεπει να τονιστει οτι το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη ειναι ενα πολυδιαστατο δικαιωμα, δεδομενου οτι περιλαμβανει τα δικαιωματα: του εκλεγειν, του εκλεγεσθαι, της συμμετοχης σε πολιτικα κομματα και της συμμετοχης στο χειρισμο δημοσιων υποθεσεων. 1.3.1 Το δικαιωμα του εκλεγειν Συμφωνα με το αρθρο 51, παραγραφος 3 του Συνταγματος της Ελλαδας [βλ. υποσημειωση 22]: [Πλαισιο κειμενου]. «Οι βουλευτες εκλεγονται με αμεση, καθολικη και μυστικη ψηφοφορια απο τους πολιτες που εχουν εκλογικο δικαιωμα, οπως ο νομος οριζει. O νομος δεν μπορει να περιορισει το εκλογικο δικαιωμα παρα μονο αν δεν εχει συμπληρωθει κατωτατο οριο ηλικιας η για ανικανοτητα δικαιοπραξιας η ως συνεπεια αμετακλητης ποινικης καταδικης για ορισμενα εγκληματα.» [Τελος πλαισιου]. Συμφωνα με την παραπανω δηλωση, οι μονες παραμετροι που εμποδιζουν καποιον/α να ψηφιζει στην Ελλαδα ειναι: i) η ηλικια του/της, ii) αν καποιος/α βρισκεται σε καθεστως πληρους δικαστικης συμπαραστασης η/και iii) λογω ποινικης καταδικης. Συνεπως, οι πολιτες που εχουν δικαιωμα ψηφου στην Ελλαδα ειναι οι πολιτες που εχουν ελληνικη υπηκοοτητα [βλ. υποσημειωση 23] και εχουν συμπληρωσει το δεκατο εβδομο (17) ετος ηλικιας κατα το ετος που πραγματοποιουνται οι εκλογες [βλ. υποσημειωση 24]. Οι παραπανω δυο προυποθεσεις -υπηκοοτητα και ηλικια- μαζι με την εγγραφη στους εκλογικους καταλογους, ειναι απαραιτητες προυποθεσεις ωστε καποιος/α να μπορει να ασκησει το δικαιωμα ψηφου [βλ. υποσημειωση 25]. {σελιδα 8} ~~~~~~~~~ Με το αρθρο 51, παραγραφος 3 του Συνταγματος, θεσπιζονται επισης: η αρχη της αμεσοτητας, η αρχη της καθολικοτητας της ψηφου και η αρχη της μυστικοτητας της ψηφου [βλ. υποσημειωση 26]. οσον αφορα την ισοτητα της ψηφου, αυτη διασφαλιζεται απο την αρχη της ισοτητας. Ομοιως, η αρχη της ατομικοτητας της ψηφοφοριας καθοριζεται απο τα αρθρα 51, παραγραφος 2, και αρθρο 54 παραγραφοι 1-3 του Συνταγματος, ενω το δικαιωμα ψηφου ασκειται ατομικα απο καθε ψηφοφορο [βλ. υποσημειωση 27]. Τελος, συμφωνα με το Συνταγμα, η ασκηση του δικαιωματος ψηφου ειναι υποχρεωτικη. Ωστοσο, απο το 2001, με την τοτε αναθεωρηση του Συνταγματος, καταργηθηκε ο νομος που επεβαλε ποινικες κυρωσεις στους πολιτες που δε συμμετειχαν στις εκλογες [βλ. υποσημειωση 28]. 1.3.2 Το δικαιωμα του εκλεγεσθαι Συμφωνα με το αρθρο 55, παραγραφος 1 του Συνταγματος, οι προυποθεσεις για να μπορει ενας/μια ελληνας/Ελληνιδα πολιτης να ειναι υποψηφιος/α στις εκλογες (σε δημοτικο, περιφερειακο, εθνικο η/και ευρωπαικο επιπεδο) ειναι να εχει δικαιωμα ψηφου και να εχει συμπληρωσει την ηλικια των 25 ετων κατα την ημερα των εκλογων στις οποιες επιθυμει να ειναι υποψηφιος/α [βλ. υποσημειωση 29]. Επισης, χρειαζεται να προστεθει εδω οτι στο αρθρο 56 του Συνταγματος, το οποιο περιγραφει τους περιορισμους οπου καποιος/α δε μπορει, εν τελει, να ειναι υποψηφιος/α στις εκλογες κι ας ικανοποιει τις απαιτησεις τους αρθρου 55, δεν υπαρχει καμια αναφορα στην αναπηρια ως περιοριστικος παραγοντας. Με αλλα λογια, τα ατομα με αναπηρια, εφοσον πληρουν τις προυποθεσεις του αρθρου 55 του Συνταγματος, εχουν το δικαιωμα του εκλεγεσθαι. 1.3.3 Συμμετοχη στο χειρισμο δημοσιων υποθεσεων Το Ελληνικο Συνταγμα προβλεπει οτι καθε ελληνας/Ελληνιδα πολιτης, με η χωρις αναπηρια, που εχει δικαιωμα ψηφου - χωρις οποιονδηποτε αλλο περιορισμο - εχει επισης την ελευθερια να ιδρυσει η/και να συμμετασχει σε πολιτικα κομματα. Πιο συγκεκριμενα, συμφωνα με το αρθρο 29, παραγραφος 1 [βλ. υποσημειωση 30]. [Πλαισιο κειμενου]. «ελληνες πολιτες που εχουν το εκλογικο δικαιωμα μπορουν ελευθερα να ιδρυουν και να συμμετεχουν σε πολιτικα κομματα, που η οργανωση και η δραση τους οφειλει να εξυπηρετει την ελευθερη λειτουργια του δημοκρατικου πολιτευματος. Πολιτες που δεν απεκτησαν ακομη το δικαιωμα να εκλεγουν μπορουν να συμμετεχουν στα τμηματα νεων των κομματων.» [Τελος πλαισιου]. Το Συνταγμα, επισης, προβλεπει το δικαιωμα των Ελληνων πολιτων, με η χωρις αναπηρια, να συμμετεχουν σε μη κερδοσκοπικους οργανισμους και σωματεια. Ειδικοτερα, συμφωνα με το αρθρο 12, παραγραφοι 1 και 2 [βλ. υποσημειωση 31]: [Πλαισιο κειμενου]. «1. Οι ελληνες εχουν το δικαιωμα να συνιστουν ενωσεις και μη κερδοσκοπικα σωματεια, τηρωντας τους νομους, που ποτε ομως δεν μπορουν να εξαρτησουν την ασκηση του δικαιωματος αυτου απο προηγουμενη αδεια. 2. Το σωματειο δεν μπορει να διαλυθει για παραβαση του νομου η ουσιωδους διαταξης του καταστατικου του, παρα μονο με δικαστικη αποφαση.» [Τελος πλαισιου]. Το προαναφερθεν αρθρο αναφερεται και στο δικαιωμα των ατομων με αναπηρια να ιδρυουν και να συμμετεχουν σε αναπηρικες οργανωσεις, που αποτελει και βασικη αρχη της Συμβασης των ΗΕ για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες. {σελιδα 9} ~~~~~~~~~ 1.3.4 Πολιτικη συμμετοχη και προσβαση στην πληροφορια Αδιαμφισβητητα, βασικος παραγοντας στην ενισχυση της συμμετοχης των ατομων με αναπηρια στην πολιτικη και δημοσια ζωη ειναι η προσβαση στην πληροφορια. Στο ελληνικο νομικο πλαισιο εχουν θεσπιστει μερικοι νομοι και υπουργικες αποφασεις που αναφερονται συγκεκριμενα στην προσβαση των ατομων με αναπηρια στην πληροφορια. Σημαντικο ρολο για την παραγωγη αυτων των νομοθετηματων διαδραματισε η κυρωση της Συμβασης για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες, στην οποια η αρχη της προσβασης στην πληροφορια κατεχει σημαντικο ρολο. Ειδικοτερα, σε ο,τι αφορα τη νομοθεσια, ο νομος 4488/2017, που αφορα στην εφαρμογη και παρακολουθηση της Συμβασης, οριζει οτι τα μεσα μαζικης ενημερωσης θα πρεπει να λαβουν μετρα ωστε τα ατομα με αναπηρια να μην υφιστανται διακρισεις στην προσβαση τους στην πληροφορια [βλ. υποσημειωση 32]. Η Κοινη Υπουργικη Αποφαση 3586/2018 περιγραφει τις ενεργειες που πρεπει να λαβουν τα μεσα μαζικης ενημερωσης ωστε να εξασφαλισουν οτι τα ατομα με αναπηρια εχουν προσβαση στις πληροφοριες που τους παρεχονται [βλ. υποσημειωση 33].Τελος, οσον αφορα την προσβασιμοτητα των ιστοσελιδων και των εφαρμογων για φορητες συσκευες των οργανισμων του δημοσιου τομεα, αυτες οριζονται τοσο απο την Υπουργικη Αποφαση Φ.40.4/1/989 [βλ. υποσημειωση 34], οσο και απο το νομο 4591/2019, ο οποιος ενσωματωνει την οδηγια της Ευρωπαικης ενωσης 2016/2012 σχετικα με την προσβασιμοτητα των ιστοσελιδων και των εφαρμογων για φορητες συσκευες των οργανισμων του δημοσιου τομεα [βλ. υποσημειωση 35]. ~~~~~~~~~~~~~~~ *** ΚΕΦΑΛΑΙΟ *** ~~~~~~~~~~~~~~~ 2. Εστιαζοντας στα εμποδια που αποτρεπουν την ενεργο συμμετοχη των ατομων με αναπηρια στην πολιτικη ζωη Παρα το υφισταμενο νομικο πλαισιο που διασφαλιζει και προστατευει το δικαιωμα στην πολιτικη συμμετοχη ολων των Ελληνων πολιτων, με η χωρις αναπηρια, η Επιτροπη των Ηνωμενων Εθνων για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες, στον Καταλογο Θεματων [βλ. υποσημειωση 36] της προς την ελληνικη κυβερνηση διερωταται αν και σε ποιο βαθμο τα ατομα με αναπηρια στην Ελλαδα, ιδιαιτερα τα ατομα με νοητικη η/και ψυχοκοινωνικη αναπηρια, μπορουν να απολαυσουν το δικαιωμα τους στην πολιτικη συμμετοχη [βλ. υποσημειωση 37]. {σελιδα 10} ~~~~~~~~~ Συγκεκριμενα, η Επιτροπη ρωτα την ελληνικη κυβερνηση σχετικα με: [Πλαισιο κειμενου]. «• Την πληρη συμμετοχη των ατομων με αναπηρια, ιδιαιτερα των ατομων με νοητικη αναπηρια και αυτων που εξακολουθουν να διαβιουν σε ιδρυματα, στην πολιτικη και δημοσια ζωη, • Την πληρη προσβασιμοτητα των διαδικασιων ψηφοφοριας, των εγκαταστασεων και των υλικων, συμπεριλαμβανομενης της πληροφοριας σε μορφες οπως η μορφη ευκολη για αναγνωση, η γραφη Braille και η νοηματικη γλωσσα.» [βλ. υποσημειωση 38] [Τελος πλαισιου]. Υπαρχουν, λοιπον, εμποδια που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια στην Ελλαδα, τα οποια δεν τους επιτρεπουν να απολαυσουν το δικαιωμα τους στην πολιτικη συμμετοχη; Εαν ναι, ποια ειναι αυτα τα εμποδια; Η ενοτητα αυτη, στοχευει να αναδειξει τα εμποδια που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια, τα οποια θετουν φραγμους στην ισοτιμη συμμετοχη τους στην πολιτικη ζωη της χωρας. 2.1 Στερηση της δικαιοπρακτικης ικανοτητας των ατομων με νοητικη η/και ψυχοκοινωνικη αναπηρια ενα απο τα πιο μελανα σημεια σε σχεση με τη δυνατοτητα των ατομων με αναπηρια να απολαμβανουν τα δικαιωματα τους ειναι ο θεσμος της υποκαθισταμενης ληψης αποφασεων. Συμφωνα με αυτο το ειδος κηδεμονιας, ενα ατομο, λογω της νοητικης η ψυχοκοινωνικης αναπηριας που εχει, αντιμετωπιζεται ως ατομο που δε μπορει να παρει οποιαδηποτε αποφαση αφορα τη ζωη του. Με αλλα λογια, το εν λογω ατομο αντιμετωπιζεται απο το νομο ως ενα ‘αντικειμενο’ οπου ο/η κηδεμονας η το δικαστηριο λαμβανει αποφασεις για την ζωη του, και οχι ως ‘υποκειμενο - φορεας δικαιωματων’. Θα λεγαμε οτι αυτο που συμβαινει ειναι μια ‘ταυτιση’ της δικαιοπρακτικης ικανοτητας (legal capacity) με τη νοητικη η ψυχικη κατασταση (mental capacity) ενος ατομου [βλ. υποσημειωση 39]. Η ‘ταυτιση’ αυτη αποτελεσε κεντρικο ζητημα στη δημιουργια της Συμβασης για τα Δικαιωματα των Ατομων με Αναπηριες, υποστηριζοντας οτι τα συστηματα υποκαθισταμενης ληψης αποφασεων ειναι εναντια στη δικαιωματικη προσεγγιση της αναπηριας και, για το λογο αυτο, θα πρεπει να αντικατασταθουν απο συστηματα υποστηριζομενης ληψης αποφασεων [βλ. υποσημειωση 40]. Συμφωνα με τη Συμβαση, το ‘κλειδι’ που θα αρει τα εμποδια των ατομων με νοητικη η ψυχοκοινωνικη αναπηρια, τα οποια βρισκονται υπο καθεστως πληρους δικαστικης συμπαραστασης, ειναι η χρηση μεθοδων εναλλακτικης επικοινωνιας [βλ. υποσημειωση 41]. Συνεπεια της στερησης της δικαιοπρακτικης ικανοτητας ενος ατομου ειναι οτι το συγκεκριμενο ατομο στερειται και την απολαυση αλλων δικαιωματων του, οπως ειναι και αυτο της πολιτικης συμμετοχης. Στην Ελλαδα, οπως και στην πλειοψηφια των χωρων της Ευρωπης [βλ. υποσημειωση 42], τα ατομα που βρισκονται υπο καθεστως πληρους δικαστικης συμπαραστασης χανουν αυτοματα και το δικαιωμα ψηφου, χωρις να αξιολογειται το αν και κατα ποσον το εν λογω ατομο αντιλαμβανεται την εννοια της ψηφου [βλ. υποσημειωση 43]. {σελιδα 11} ~~~~~~~~~ Ωστοσο, η αλλαγη που αφορα στη μειωση του οριου ηλικιας προκειμενου ενα ατομο να εχει δικαιωμα ψηφου στην Ελλαδα [βλ. υποσημειωση 44], εχει δημιουργησει ενα παραδοξο στην ελληνικη πραγματικοτητα. Πιο συγκεκριμενα, συμφωνα με το νεο νομικο πλαισιο, ενα ατομο που εχει την ελληνικη υπηκοοτητα μπορει να ψηφισει για πρωτη φορα στην ηλικια των 17 ετων, αντι των 18 που ισχυε μεχρι και το 2016. ετσι, ενα παιδι που εχει μια νοητικη η ψυχοκοινωνικη αναπηρια και ειναι 17 ετων μπορει να ψηφισει κανονικα. Ωστοσο, συμφωνα με τον Αστικο Κωδικα, ενα παιδι που εχει μια νοητικη η ψυχοκοινωνικη αναπηρια, και δεν μπορει να φροντισει το ιδιο για τις υποθεσεις, θα πρεπει, λιγο πριν την ενηλικιωση, να ξεκινησει τη διαδικασια για στερηση της δικαιοπρακτικης του ικανοτητας. Το παραδοξο που προκυπτει εδω ειναι οτι, ενω οταν ενα παιδι ειναι 17 ετων και ζει μεσα στο υποστηριζομενο περιβαλλον της οικογενειας του μπορει να ψηφισει -προφανως με την υποστηριξη των γονιων η των κηδεμονων του- ενα χρονο αργοτερα, οταν το ιδιο το ατομο ενηλικιωθει, χανει αυτο το δικαιωμα γιατι, συμφωνα με το υπαρχον νομικο πλαισιο, θα πρεπει να μπει σε καθεστως πληρους δικαστικης συμπαραστασης [βλ. υποσημειωση 45]. Αυτο το ‘χασμα’ αφηνει χωρο για σκεψη σε σχεση με το κατα ποσον τελικα, στο πλαισιο ενος συστηματος υποστηριζομενης ληψης αποφασεων, μεσα απο την καταλληλη εκπαιδευση και την παροχη πληροφοριας σε προσβασιμες μορφες, τα ατομα με νοητικη η/και ψυχοκοινωνικη αναπηρια θα μπορουσαν να απολαυσουν το δικαιωμα ψηφου. ------------------------------------- ------------------------------------- 2.2 Γυναικες με αναπηρια και πολιτικη συμμετοχη Μετα τους αγωνες του φεμινιστικου κινηματος για το δικαιωμα ψηφου, και ιδιαιτερα των γυναικειου κινηματος [βλ. υποσημειωση 46], οι γυναικες, με η χωρις αναπηρια, εχουν τα ιδια πολιτικα δικαιωματα με τους ανδρες στην Ελλαδα απο το 1956 [βλ. υποσημειωση 47]. Ωστοσο, αυτο που παρατηρειται ειναι η ελλειψη ενθαρρυνσης των γυναικων να συμμετεχουν ακομα πιο ενεργα στην πολιτικη ζωη, και ακομα περισσοτερο των γυναικων με αναπηρια, που αποτελουν μια απο τις πιο ευαλωτες κοινωνικες ομαδες. Το 2013, η Επιτροπη για την Εξαλειψη των Διακρισεων κατα των Γυναικων, στις Τελικες Παρατηρησεις της προς το ελληνικο κρατος, για το πως το τελευταιο συμμορφωνεται με τις διαταξεις της Συμβασης για την Εξαλειψη ολων των μορφων Διακρισεων κατα των Γυναικων, εξεφρασε την ανησυχια της σχετικα με τη μικρη συμμετοχη των γυναικων στην πολιτικη ζωη της χωρας. Για τον λογο αυτο, η Επιτροπη συνεστησε στο ελληνικο κρατος να προβει σε δρασεις για την ευαισθητοποιηση και την προωθηση των δικαιωματων των γυναικων, ωστε αυτες να συμμετεχουν ενεργα τοσο στη δημοσια οσο και στην πολιτικη ζωη της χωρας [βλ. υποσημειωση 48]. Πιο συγκεκριμενα, η συσταση της Επιτροπης ηταν η εξης: [Πλαισιο κειμενου]. «Παροχη καταρτισης σχετικα με την ισοτητα των φυλων στους πολιτικους, τους δημοσιογραφους, τους εκπαιδευτικους, τους τοπικους αξιωματουχους και τους ηγετες της κοινωνιας των πολιτων, ιδιαιτερα των ανδρων, προκειμενου να ενισχυθει η κατανοηση οτι, η πληρης, ελευθερη και δημοκρατικη συμμετοχη των γυναικων σε ισοτιμη βαση με τους ανδρες στην πολιτικη και δημοσια ζωη αποτελει προυποθεση για την πληρη εφαρμογη της Συμβασης.» [βλ. υποσημειωση 49] [Τελος πλαισιου]. {σελιδα 12} ~~~~~~~~~ Παρ’ ολα αυτα, σε οτι αφορα τις γυναικες με αναπηρια, μεχρι σημερα δεν εχει υπαρξει καμια συγκεκριμενη δραση η πρωτοβουλια που να στοχευει στην ευαισθητοποιηση και την προωθηση των δικαιωματων τους. Παραδειγματος χαριν, στο Εθνικο Σχεδιο Δρασης για την Ισοτητα των Φυλων 2016-2020, ενω γινεται αναφορα στη σημασια της συμμετοχης των γυναικων σε δομες εξουσιας η/και ληψεις αποφασεων, δεν προβλεπεται καποια δραση που να εχει ως ομαδα-στοχο τις γυναικες με αναπηρια [βλ. υποσημειωση 50]. ------------------------------------- ------------------------------------- 2.3 Τα εμποδια των ατομων με αναπηρια που διαβιουν σε ιδρυματα κλειστου τυπου η των πολιτων που νοσηλευονται κατα τη διαρκεια διεξαγωγης των εκλογων Δεν προβλεπονται μετρα για το πως οι πολιτες, με η χωρις αναπηρια, οι οποιοι ειτε διαμενουν σε ιδρυματα (π.χ. ατομα με σοβαρη κινητικη αναπηρια) ειτε εχουν αναγκη προσωρινης νοσηλειας για καποιο θεμα υγειας τους κατα την περιοδο διεξαγωγης των εκλογων, θα μπορουσαν να ασκησουν το εκλογικο τους δικαιωμα. Λαμβανοντας υποψη οτι η πλειοψηφια των εκλογικων τμηματων σε ολη τη χωρα ειναι μη προσβασιμα, οπως επισης οτι δεν επιτρεπεται η μεταφορα της καλπης εκτος του εκλογικου τμηματος, τα ατομα με σοβαρη σωματικη αναπηρια, τα οποια δε βρισκονται σε καθεστως πληρους δικαστικης συμπαραστασης και ως εκ τουτου εχουν δικαιωμα ψηφου, δε μπορουν να ασκησουν το δικαιωμα τους γιατι δεν υπαρχει καμια σχετικη διαταξη που να προβλεπει τον τροπο με τον οποιο οι πολιτες αυτοι θα μπορουσαν να μεταφερθουν στα εκλογικα κεντρα ωστε να ασκησουν το δικαιωμα ψηφου [βλ. υποσημειωση 51]. Ενω υπαρχουν εναλλακτικοι τροποι ψηφοφοριας απο αποσταση, οπως ψηφοφορια μεσω ταχυδρομειου η με πληρεξουσιο, κανενας απο αυτους τους τροπους δεν εχει υιοθετηθει στην Ελλαδα. ------------------------------------- ------------------------------------- 2.4 Προσβασιμοτητα εκλογικων κεντρων Τα εκλογικα κεντρα ειναι συνηθως απροσιτα για τα ατομα με σωματικες αναπηριες, και ιδιαιτερα για τους χρηστες αναπηρικων αμαξιδιων. Για παραδειγμα, πολυ συχνα, επειδη η καλπη των εκλογων δεν επιτρεπεται να μετακινηθει εξω απο το εκλογικο τμημα, οι χρηστες αναπηρικων αμαξιδιων ασκουν το δικαιωμα ψηφου ειτε στο δρομο ειτε στο αυτοκινητο ειτε στην τουαλετα. Επισης, τα παραβαν δεν ειναι προσβασιμα στους χρηστες αναπηρικων αμαξιδιων η στα ατομα με χαμηλο αναστημα, επειδη ο παγκος στον οποιο μπορουν να αφησουν τα ψηφοδελτια, να σημειωσουν τον σταυρο προτιμησης τους και να βαλουν το ψηφοδελτιο στο σχετικο φακελο, ειναι αρκετα ψηλα για αυτους. Οι τυφλοι δεν ειναι ποτε σιγουροι για τον τελικο προορισμο της ψηφου τους, ενω οι κωφοι χρειαζεται να μαντεψουν ποια ειναι η σωστη καλπη, ιδιως σε περιπτωσεις ταυτοχρονης πολλαπλης διαδικασιας ψηφοφοριας (π.χ. οπως το 2019, κατα τη διαρκεια των περιφερειακων, δημοτικων και ευρωπαικων εκλογων). Παρα τα εμποδια που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια στην ασκηση του δικαιωματος ψηφου, θα πρεπει να διατηρηθει η μυστικοτητα της ψηφοφοριας [βλ. υποσημειωση 52]. Επιπροσθετα, τοσο ο Εκλογικος Κωδικας [βλ. υποσημειωση 53], οσο και η σχετικη Εγκυκλιος που αφορα στις εκλογες, και συνηθιζεται να δημοσιευεται απο το Υπουργειο Εσωτερικων λιγο πριν απο τη διεξαγωγη τους, αναφερονται στην υποχρεωση των μελων της εφορευτικης επιτροπης να βοηθησουν τα ατομα με αναπηρια ωστε να ασκησουν το δικαιωμα ψηφου, σε περιπτωση που ζητηθει η οποιαδηποτε βοηθεια. Η βοηθεια αυτη, ωστοσο, απευθυνεται στην ουσια κυριως σε ατομα με σωματικες/κινητικες αναπηριες, και οχι στους τυφλους η μερικως βλεποντες, τους κωφους η βαρηκοους, τα ατομα με νοητικη αναπηρια. Μετρα για την παροχη εναλλακτικων μεσων επικοινωνιας η βοηθειας, οπως οδηγοι, αναγνωστες η διερμηνεις στη νοηματικη γλωσσα, ωστε να καλυφθουν τυχον αναγκες και αυτων των ψηφοφορων με αναπηρια, δεν υπαρχουν. Για παραδειγμα, στην Εγκυκλιο 17 που δημοσιευθηκε απο το Υπουργειο Εσωτερικων το 2019 [βλ. υποσημειωση 54], και αφορουσε τοσο τις εκλογες για το Ευρωπαικο Κοινοβουλιο, οσο και τις περιφερειακες και δημοτικες εκλογες που διεξηχθησαν στις 26 Μαιου 2019, υπηρχε αναφορα σε διευκολυνσεις που πρεπει να δοθουν στα ατομα με αναπηρια, οπως, για παραδειγμα, προτεραιοτητα εναντι αλλων πολιτων για την ασκηση του εκλογικου τους δικαιωματος η καποιες διευκολυνσεις για τα ατομα με κινητικη αναπηρια οταν τα εκλογικα κεντρα δεν ειναι προσβασιμα [βλ. υποσημειωση 55]. Παρ’ ολα αυτα, δεν υπηρχε καμια αναφορα σε αλλες κατηγοριες αναπηριας, π.χ. τυφλους, κωφους, ατομα με νοητικη αναπηρια, και ουτω καθεξης, σε περιπτωση που χρειαστει καποια προσθετη βοηθεια. {σελιδα 13} ~~~~~~~~~ ------------------------------------- ------------------------------------- 2.5 Προσβασιμοτητα εκλογικου υλικου Τα προγραμματα της προεκλογικης εκστρατειας των πολιτικων κομματων δεν ειναι διαθεσιμα σε αλλες προσβασιμες μορφες, οπως στη γραφη Braille, σε κειμενο με μεγαλους χαρακτηρες, σε μορφη ευκολη για αναγνωση η στη νοηματικη γλωσσα. Επιπλεον, κατα τη διαρκεια των τηλεοπτικων πολιτικων συζητησεων η συνεντευξεων με εκπροσωπους των πολιτικων κομματων, δεν εχει υπαρξει μεχρι τωρα καποια πρωτοβουλια για την παροχη διερμηνειας στη νοηματικη γλωσσα η υποτιτλισμο για τους κωφους η βαρηκοους. Συμφωνα με τον Εκλογικο Κωδικα, το εκλογικο υλικο οπως τα ψηφοδελτια, πρεπει να ειναι διαθεσιμα μονο σε εντυπη μορφη, σε λευκο χρωμα και ορθογωνιο σχημα [βλ. υποσημειωση 56]. ομως, οι συγκεκριμενες αυτες απαιτησεις αποτελουν εμποδιο για τους τυφλους η τους μερικως βλεποντες. Για παραδειγμα, δεν προβλεπεται καμια αλλη εναλλακτικη μορφη τους, οπως σε γραφη Braille η σε κειμενο με χρηση μεγαλυτερου μεγεθος γραμματοσειρας για τους μερικως βλεποντες η/και σε χρωμα που ειναι πιο φιλικο στους μερικως βλεποντες. Οι εκλογικοι καταλογοι και τα εκλογικα κεντρα στα οποια οι εγγεγραμμενοι ψηφοφοροι θα πρεπει να ασκησουν το εκλογικο τους δικαιωμα συνηθιζεται να αναρτωνται στην ιστοσελιδα του Υπουργειου Εσωτερικων αλλα και στις ιστοσελιδες των δημων και των περιφερειων. Ωστοσο, το περιεχομενο των εκλογικων καταλογων και οι πληροφοριες σχετικα με τα εκλογικα κεντρα δεν ειναι διαθεσιμα σε μορφη προσβασιμη για τα ατομα με αναπηρια. Τελος, συμφωνα με το υπαρχον νομικο πλαισιο, τα ατομα με αναπηρια δεν εχουν δικαιωμα να επιλεξουν τα ιδια το ατομο που επιθυμουν να τους βοηθησει για την ασκηση του εκλογικου τους δικαιωματος. Αντιθετα, μονο τα μελη των εφορευτικων επιτροπων, και κυριως οι δικαστικοι αντιπροσωποι, προβλεπεται οτι μπορουν να βοηθησουν τους πολιτες-ψηφοφορους με αναπηρια. ομως, η πρακτικη αυτη εγειρει ερωτηματα για το κατα ποσο διασφαλιζεται η μυστικοτητα της ψηφου [βλ. υποσημειωση 57]. ------------------------------------- ------------------------------------- 2.6 ελλειψη επαρκους εκπαιδευσης των μελων των εφορευτικων επιτροπων για τα δικαιωματα των ατομων με αναπηρια Η ελλειψη επαρκους καταρτισης των μελων των εφορευτικων επιτροπων, ιδιαιτερα των δικαστικων αντιπροσωπων που εχουν και την ευθυνη για τη διεξαγωγη της εκλογικης διαδικασιας στα εκλογικα κεντρα, αποτελει ενα επισης κρισιμο εμποδιο στην ομαλη ασκηση απο τα ατομα με αναπηρια του εκλογικου τους δικαιωματος. Το εμποδιο αφορα περισσοτερο σε ατομα με νοητικη η ψυχοκοινωνικη αναπηρια, οπου, λογω των στερεοτυπων και των προκαταληψεων που υπαρχουν απεναντι τους, σε καποιες περιπτωσεις αμφισβητειται το δικαιωμα τους να ψηφισουν, η ακομα και δεν τους επιτρεπεται κατι τετοιο. ετσι, ενω ατομα με νοητικη η/και ψυχοκοινωνικη αναπηρια εχουν συμπεριληφθει στους εκλογικους καταλογους, πραγμα που σημαινει οτι πληρουσαν τα κριτηρια ωστε να δικαιουνται το δικαιωμα ψηφου, οι δικαστικοι αντιπροσωποι δεν τους επετρεψαν να ψηφισουν κρινοντας οτι τα ατομα αυτα, βασει της αναπηριας τους, θα επρεπε να βρισκονται σε καθεστως δικαστικης συμπαραστασης. Ωστοσο, αν καποιος/α εχει συμπεριληφθει στους εκλογικους καταλογους, αυτοματως αυτο σημαινει οτι εχει δικαιωμα ψηφου και, συνεπως, δεν επιτρεπεται στους δικαστικους αντιπροσωπους να τον εμποδισουν να ασκησει το εκλογικο του δικαιωμα. Επομενως, εαν υπηρχε επαρκης καταρτιση σχετικα με τα δικαιωματα των ατομων μα αναπηρια, τοτε τα ατομα με νοητικη η ψυχοκοινωνικη αναπηρια δε θα ηταν αποδεκτες τετοιων συμπεριφορων. {σελιδα 14} ~~~~~~~~~ ------------------------------------- ------------------------------------- 2.7 Το δικαιωμα του εκλεγεσθαι και τα εμποδια που αντιμετωπιζουν τα ατομα με αναπηρια Παρολο που τα ατομα με αναπηρια εχουν το δικαιωμα του εκλεγεσθαι, σε ιση βαση με τα ατομα χωρις αναπηρια, η αληθεια ειναι οτι αυτα που τελικα εχουν καταφερει μεχρι στιγμης να εκλεγουν ειναι μονο λιγα. Ο λογος αυτου του χαμηλου ποσοστου συμμετοχης μπορει να εξηγηθει ως ενας συνδυασμος διαφορων παραγοντων, οπως προσωπικοι, επαγγελματικοι, οικονομικοι η/και κοινωνικοι παραγοντες που τους εμποδιζουν να θεσουν υποψηφιοτητα για καποιο πολιτικο αξιωμα, τοσο σε τοπικο επιπεδο (π.χ. δημοτικες και περιφερειακες εκλογες), οσο και σε εθνικο και ευρωπαικο επιπεδο. Εαν καταφερουν να εκλεγουν, τοτε ως εκλεγμενοι αντιπροσωποι των δημων υποστηριζονται με την αυξηση της αμοιβης που καταβαλλεται στους εκλεγμενους αντιπροσωπους [βλ. υποσημειωση 58]. Επισης, ενας τυφλος Αντιδημαρχος μπορει να προσλαβει ειδικο βοηθο [βλ. υποσημειωση 59]. ομως, αυτου του ειδους οι παροχες αφορουν μονο συγκεκριμενες κατηγοριες εκλεγμενων αντιπροσωπων με αναπηρια και οχι ολες τις κατηγοριες εκλεγμενων πολιτικων υπαλληλων με αναπηρια [βλ. υποσημειωση 60]. ------------------------------------- ------------------------------------- 2.8 Προσβαση στη πληροφορια Τα ατομα με αναπηρια αντιμετωπιζουν επισης εμποδια αναζητησης πληροφοριων σχετικων με τις εκλογες στο διαδικτυο, αφου ενας μεγαλος αριθμος ιστοσελιδων δεν ειναι προσβασιμος. Ενω η ιστοσελιδα του Υπουργειου Εσωτερικων [βλ. υποσημειωση 61] φαινεται να συμμορφωνεται με τα προτυπα προσβασιμοτητας WCAG 2.0, ειναι αμφιβολο εαν οι ιστοσελιδες των δημων και των περιφερειων, που εχουν σημαντικο ρολο κατα την εκλογικη διαδικασια, ειναι προσβασιμες στα ατομα με αναπηρια. Επισης, η ιστοσελιδα της Πρωτοβουλιας της Ηλεκτρονικης Διακυβερνησης η OpenGov, οπου τα ατομα με αναπηρια μπορουν να συμμετεχουν ελευθερα στη διαβουλευση και τη χαραξη νεων πολιτικων, δε συμμορφωνεται με τα προτυπα προσβασιμοτητας του WCAG 2.0 [βλ. υποσημειωση 62]. Η ιστοσελιδα του Εθνικου Τυπογραφειου, το οποιο ειναι υπευθυνο για τη διαδοση της ελληνικης νομοθεσιας, επισης δε συμμορφωνεται με τα προτυπα προσβασιμοτητας του WCAG 2.0 [βλ. υποσημειωση 63]. Αξιζει να σημειωθει εδω οτι, σχεδον ολο το υλικο που εχει αναρτηθει στην ιστοσελιδα του Εθνικου Τυπογραφειου, οπως νομοι, προεδρικα διαταγματα, υπουργικες αποφασεις, και ουτω καθεξης, δεν ειναι διαθεσιμο σε προσβασιμες μορφες. Ομοιως με το OpenGov και το Εθνικο Τυπογραφειο, η ιστοσελιδα της Βουλης των Ελληνων, ενω φαινεται προσβασιμη (π.χ. εμφανιζονται στην αριστερη στηλη εικονιδια που σχετιζονται με την αναπηρια σηματοδοτωντας ετσι οτι η ιστοσελιδα ειναι ‘φιλικη’ στα ατομα με αναπηρια) τα αποτελεσματα του ελεγχου για το κατα ποσον η ιστοσελιδα συμμορφωνεται με τα προτυπα WCAG 2.0 εδειξε οτι δεν ειναι προσβασιμη [βλ. υποσημειωση 64]. {σελιδα 15} ~~~~~~~~~ ------------------------------------- ------------------------------------- 2.9 Πολιτικα κομματα, ατομα με αναπηρια και προσβαση στην πληροφορια Εμποδια εντοπιζονται και μεταξυ της σχεσης των ατομων με αναπηρια και των πολιτικων κομματων. Για παραδειγμα, μεχρι σημερα (ανοιξη 2019), τα κυβερνητικα προγραμματα των κομματων δεν ηταν διαθεσιμα σε εναλλακτικες μορφες, οπως σε Braille για τους τυφλους η τους μερικως βλεποντες, η σε μορφη ευκολη για αναγνωση (easy-to-read) για ατομα με νοητικες αναπηριες. οσον αφορα τις ιστοσελιδες των πολιτικων κομματων, απο οπου τα ατομα με αναπηρια θα μπορουσαν ευκολα να αντλησουν πληροφοριες για τις θεσεις η τις δρασεις των πολιτικων κομματων, και συνεπως να ενισχυσουν την εμπλοκη τους στην πολιτικη ζωη, αυτες, δυστυχως, δεν ειναι προσβασιμες. Ο ελεγχος για το κατα ποσον οι ιστοσελιδες των πολιτικων κομματων τηρουν τα προτυπα προσβασιμοτητας WCAG 2.0 εδειξε οτι δεν τα τηρουν [βλ. υποσημειωση 65]. Τα αποτελεσματα του ελεγχου απεικονιζονται στον πινακα που ακολουθει: [Πινακας]. Αποτελεσματα προσβασιμοτητας των ιστοσελιδων των πολιτικων κομματων με το προτυπο WCAG 2.0 Πολιτικο κομμα: ΣΥΡΙΖΑ, Συνολικη βαθμολογια: 60, Προβληματα: · Τα χρωματα φοντου και προσκηνιου δεν εχουν επαρκη λογο αντιθεσης · Τα στοιχεια φορμας δεν σχετιζονται με ετικετες · Τα στοιχεια η