Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας

ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ
Το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), εφεξής «Παρατηρητήριο», με αντικείμενο την επιστημονική καταγραφή, τη μελέτη και την έρευνα σε θέματα αναπηρίας, στοχεύει στο να καθιερωθεί ως βασική πηγή πληροφόρησης για τις εξελίξεις στο πεδίο της αναπηρίας. Συγκεντρώνοντας και αναλύοντας δεδομένα και πληροφόρηση από εγχώριες και διεθνείς πηγές, το Παρατηρητήριο θα συμβάλλει στην παρακολούθηση, στην προστασία και στην προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους.

Το παρόν, δεύτερο κατά σειρά δελτίο στατιστικής πληροφόρησης του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ. στόχο έχει μια αρχική αποτύπωση και περιγραφή των βασικών μεγεθών της απασχόλησης του πληθυσμού των ατόμων με αναπηρία στην Ελλάδα.
Στο δελτίο παρουσιάζονται βασικοί δείκτες για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία, και ειδικότερα παρουσιάζονται, ο δείκτης απασχόλησης, το χάσμα απασχόλησης, ο δείκτης ανεργίας, στοιχεία για το μη ενεργό πληθυσμό με αναπηρία, καθώς και για τις εύλογες προσαρμογές στην εργασία.
Τα δεδομένα αποτυπώνουν τη γενική κατάσταση στον τομέα της απασχόλησης που για τα άτομα με αναπηρία εξακολουθεί να αποτελεί πεδίο απροσπέλαστο, πεδίο σημαντικών φραγμών και διακρίσεων που παρεμποδίζουν την άσκηση του θεμελιώδους δικαιώματος στη εργασία σε ίση βάση με τους άλλους.
Σύμφωνα με το άρθρο 27 της Διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (2006), το αναφαίρετο δικαίωμα στην εργασία, συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων, το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στη δυνατότητα να ζουν από εργασία που επιλέγουν ελεύθερα ή είναι αποδεκτή σε μια αγορά εργασίας και σε ένα εργασιακό περιβάλλον που είναι ανοικτό, συμπεριληπτικό και προσβάσιμο στα άτομα με αναπηρία.
Είναι σαφές ότι τα ζητήματα της απασχόλησης καθώς και του εργασιακού αποκλεισμού μιας τόσο μεγάλης πληθυσμιακής κατηγορίας χρήζουν συστηματικής έρευνας και ανάλυσης, ποσοτικής και ποιοτικής, αλλά και εξειδικευμένων μεθοδολογικών προσεγγίσεων, ώστε να αποτυπωθούν αξιόπιστα οι συνθήκες και τα χαρακτηριστικά του εργατικού δυναμικού με αναπηρία, με στόχο τον επιστημονικό σχεδιασμό θετικών πολιτικών ενίσχυσης της απασχόλησης.
Παρά το θετικό γεγονός ότι τα άτομα με αναπηρία, δεν είναι πλέον εντελώς "αόρατα" για τις επίσημες στατιστικές, η συλλογή στοιχείων για τα άτομα με αναπηρία εξακολουθεί να είναι σημαντικά περιορισμένη και αναντίστοιχη με τις ανάγκες καταγραφής και παρακολούθησης στοιχειωδών παραμέτρων διαβίωσης του υπό έρευνα πληθυσμού.
Ειδικότερα για την απασχόληση, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, βασική πηγή δεδομένων είναι η Έρευνα Εργατικού Δυναμικού (Labour Force Survey) που διενεργείται σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. με σκοπό τη συλλογή στοιχείων για τον πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας, την απασχόληση, την ανεργία, τα χαρακτηριστικά της εργασίας κ.α.
Παρότι, έχει ήδη προβλεφθεί από τη Eurostat η μελλοντική ενσωμάτωση σε μόνιμη βάση του Δείκτη GALI στην Ε.Ε.Δ. (Έρευνα Εργατικού Δυναμικού), τα μέχρι σήμερα δεδομένα για το εργατικό δυναμικό δεν περιλαμβάνουν μόνιμη μεταβλητή για την κατάσταση της αναπηρίας, με αποτέλεσμα τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία να αφορούν το έτος 2011, όπου διενεργήθηκε ad hoc ειδική έρευνα για την απασχόληση των ατόμων με προβλήματα υγείας. Είναι προφανές ότι, τα εν λόγω στοιχεία, δεν μπορούν να θεωρηθούν ενδεικτικά ως προς τα μεγέθη της απασχόλησης, αφού στο διάστημα που έχει μεσολαβήσει από το 2011 οι οικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα έχουν υποστεί ραγδαία επιδείνωση.
Η συλλογή των στοιχείων για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία και προβλήματα υγείας στο πλαίσιο της ΕΕΔ μόνο σε έκτακτη (ad hoc) -μέχρι στιγμής- βάση, δεν δίνει τη δυνατότητα συγκριτικής ανάλυσης των στοιχείων αυτών με προγενέστερα και μεταγενέστερα δεδομένα ώστε να καταστεί δυνατή η διαχρονική παρακολούθηση βασικών δεικτών.
Λόγω των παραπάνω, επιλέξαμε να αναλύσουμε τις μεταβλητές απασχόλησης που περιλαμβάνονται στη δειγματοληπτική Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης , αξιοποιώντας τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα - Έτους 2016.
Η Έρευνα διενεργείται σε ετήσια βάση από την Ελληνική Στατιστική Αρχή σε συνεργασία με τη Eurostat, και αποτελεί τη βασική πηγή αναφοράς των συγκριτικών στατιστικών για τον κοινωνικό αποκλεισμό στις χώρες της Ε.Ε.
Κατά το 2016, η έρευνα διενεργήθηκε σε τελικό δείγμα 18.255 νοικοκυριών και σε 44.094 μέλη των νοικοκυριών αυτών, εκ των οποίων 37.850 άτομα ηλικίας 16 ετών και άνω.

Το Δελτίο επισυνάπτεται.